Kjempecellearteritt

Fastsetting av diagnose

Diagnosen kjempecellearteritt blir oftast stilt på bakgrunn av symptom og blodprøver, kombinert med at ein ser betennelse i blodkar ved ultralydundersøking eller CT, eller i nokre tilfelle vevsprøve av tinningspulsåra.

Typiske trekk ved sjukdommen:

• sjukdomsstart etter 50 år
• nyleg oppstått hovudverk i tinningane
• akutte synsforstyrringar
• tyggesmerter
• feber, allmennsymptom eller nedsett blodprosent som ikkje kan forklarast på annan måte
• øm tinningspulsåre ved trykk og/eller svakare puls i blodåra
• høg CRP og senking
• betennelse i blodårevegg ved ultralyd eller CT
• Det er betennelse i vevsprøve frå tinningpulsåra. Prøva blir tatt ved eit lite kirurgisk inngrep i lokalbedøving.

Kjempecellearteritt blir behandla med prednisolon. Prednisolondosen blir gradvis redusert over tid, og det er viktig å følge nedtrappinga som legen set opp for å unngå alvorlege biverknader. Av og til er det behov for å gjere justeringar i nedtrappinga, det kan vere å auke dosen igjen eller å bruke lengre tid på kvart nedtrappingstrinn.

Det er vanleg at behandlinga varer eitt til to år ved kjempecellearteritt. Nokon treng behandling med låge dosar (5 mg) i fleire år fordi sjukdommen blussar opp når ein stoppar med medisinen. I sjeldne tilfelle er det nødvendig med anna immundempande behandling i tillegg.

Det er viktig å kontakte lege straks om du får aukande hovudverk eller synsvanskar.

Bruk av Prednisolon over lang tid aukar risikoen for å få beinskjørheit. Det er viktig med dagleg tilskot av kalsium og vitamin D (for eksempel  Calcigran Forte). Medisin mot beinskjørheit kan vere nødvendig. Prednisolon kan auke risikoen for diabetes, og blodsukker skal kontrollerast ved høge dosar.

Ved langtidsbruk av Prednisolon kan kroppen bli dårlegare til å auke produksjonen av hormonet kortisol så mykje som nødvendig i stressituasjonar.

Om du bruker prednisolon i dosar opp til 15 mg dagleg bør du ta dobbel dose om du får feber og/eller akutt sjukdom. Om du bruker 15 mg eller meir dagleg, bør du ta 20 mg ekstra i døgnet. Om du får opp oppkast eller diaré som gjer at du ikkje held på tablettane må du oppsøke lege raskt for å få kortison intravenøst eller anna sprøyteform. Du går tilbake til vanleg dose eit par dagar etter at symptoma på annan sjukdom har gått tilbake.

Sjølvhjelp

Det finst fleire enkle og ufarlege tiltak som ein kan gjere for å leve best mogleg med sjukdommen. Vi anbefaler å følge dei råda for fysisk aktivitet og kost som gjeld for heile befolkninga. Du kan lese meir om kosthaldsråda frå helsedirektoratet på helsenorge.no.

Oppfølginga av kjempecellearteritt skjer i samarbeid mellom deg, fastlegen din og revmatologisk avdeling. I starten av sjukdommen vil det vere tett oppfølging, så vil kontrollane bli sjeldnare når sjukdommen har gått over i roleg fase.

Personar med revmatisk sjukdom har auka risiko for hjarte-karsjukdom. Vi anbefaler derfor at du ber om undersøking hos fastlege for risikovurdering for når diagnosen blir stilt og seinare med den hyppigheita fastlege anbefaler.

Vaksinar

Ved høgdose Prednisolonbehandling anbefaler vi årleg vaksine mot influensa og covid, pneumokokkvaksine (pneumovax) kvart 6. år og som for resten av  befolkninga, påfyll av barnevaksinar (difteri, stivkrampe, kikhoste og polio) kvart 10. år.